شرکت دانش‌بنیان (Knowledge-based Enterprise) به شرکتی اطلاق می‌شود که دانش و فناوری جزئی جدایی‌ناپذیر از دارایی‌های آن محسوب می‌شود. در ایران، این شرکت‌ها به صورت خصوصی یا تعاونی با هدف تلفیق علم و ثروت، توسعه اقتصاد دانش‌محور و تجاری‌سازی دستاوردهای تحقیق و توسعه در حوزه فناوری‌های برتر و با ارزش افزوده بالا، مطابق معیارهای قانونی تأیید می‌شوند.
محدودیت‌های قانونی:
بر اساس قوانین جمهوری اسلامی ایران، شرکت‌های دولتی، مؤسسات و نهادهای عمومی غیردولتی و نیز شرکت‌هایی که بیش از ۵۰٪ مالکیت آنها در اختیار این نهادها باشد، از شمول حمایت‌های قانونی شرکت‌های دانش‌بنیان خارج هستند.
پیشینه بین‌المللی:
در سطح جهانی، کشورهای مختلف نیز مؤسسات مشابهی را ایجاد کرده‌اند. به عنوان مثال، در روسیه مؤسسه “روستخ” در سال ۲۰۰۷ با هدف توسعه و ادغام شرکت‌های فناوری پیشرفته و دانش‌بنیان تأسیس شد.
قانون حمایت از شرکت‌های دانش‌بنیان:
قانون حمایت از شرکت‌ها و مؤسسات دانش‌بنیان و تجاری‌سازی نوآوری‌ها و اختراعات، مشتمل بر سیزده ماده و شش تبصره، در تاریخ ۵ آبان ۱۳۸۹ به تصویب مجلس شورای اسلامی رسید و پس از تأیید شورای نگهبان در تاریخ ۳۰/۸/۸۹ برای اجرا ابلاغ شد.
معیارهای کالاها و خدمات دانش‌بنیان:
۱. سطح فناوری:
قرار داشتن در حوزه فناوری‌های بالا یا متوسط به بالا
غیرقابل کپی‌برداری بودن دانش فنی
نیازمند تحقیق و توسعه قابل توجه
ایجاد خواص یا کارکردهای پیچیده در محصول
۲. مرحله تولید:
۳. طراحی مبتنی بر تحقیق و توسعه:
سطوح کالاها و خدمات دانش‌بنیان:
طبقه‌بندی شرکت‌های دانش‌بنیان:
۱. نوپا نوع یک:
۲. نوپا نوع دو:
۳. تولیدی نوع یک:
۴. تولیدی نوع دو:
دارای سابقه درآمد عملیاتی
فعال در حوزه فناوری‌های برتر
دارا بودن محصولات سطح ۱ یا ۲ و یا اجرای پروژه‌های EPC
حمایت‌های قانونی:
معافیت‌های مالیاتی و گمرکی
تسهیلات بانکی از صندوق نوآوری و شکوفایی
معافیت از پرداخت حق بیمه قراردادها
اولویت خرید داخلی
تخفیف استفاده از خدمات آزمایشگاهی
تسهیلات نظام وظیفه
ارزیابی سطح فناوری:
بر اساس راهنمای فراسکاتی، فعالیت‌های تحقیق و توسعه باید دارای ویژگی‌های زیر باشند:
جدید و بدیع بودن
وجود خلاقیت
عدم قطعیت
قابلیت بازآفرینی
نظام‌مندی
سازمان همکاری و توسعه اقتصادی (OECD) سطوح فناوری را به چهار دسته تقسیم می‌کند:
این طبقه‌بندی به ارزیابی دقیق‌تر فعالیت‌های پژوهش و توسعه در شرکت‌های دانش‌بنیان کمک می‌کند.
