اکسید آهن یک ترکیب معدنی است که در طبیعت معمولاً بهصورت نمک در ساختار سنگ آهن یافت میشود. این ماده به شکل اکسید فلزی و با عددهای اکسایش مختلف وجود دارد که همین ویژگی، باعث تنوع رنگ آن در صنایع شده است. ساختار مولکولی و نحوه قرارگیری اتمها، بهویژه تعداد مولکولهای آب موجود در آن، عامل ایجاد رنگهای گوناگون در این ترکیب شیمیایی است.
اکسید آهن علاوه بر کاربردهای مفید در آزمایشگاههای علمی و تحقیقاتی، بهعنوان یک رنگدانه بسیار باارزش در تولید محصولات مختلف بهکار میرود. رنگدانههای اکسید آهن، موادی نسبتاً ارزانقیمت هستند که در برابر نور خورشید مقاومند، تغییر رنگ نمیدهند، پایداری شیمیایی خوبی دارند و در شرایط عادی محیطی پایدار میمانند. بیشترین کاربرد این رنگدانهها در رنگها، پوششها و مصالح ساختمانی مانند محصولات بتنی، ملات، سنگفرش و کاشیهای بام است.
رنگدانههای طبیعی اکسید آهن در مواردی که هماهنگی رنگ اهمیت دارد استفاده میشوند، درحالیکه نمونههای مصنوعی آن بیشتر در رنگهای با پوششدهی بالا که نیاز به یکنواختی رنگ دارند، بهکار میروند. اکسید آهن میکایی نیز خاصیت منحصربهفردی به رنگ و پوشش میبخشد؛ چراکه ذرات پوستهپوسته آن به گونهای تراز میشوند که در برابر نفوذ رطوبت و گازها مقاومت کنند. این پوششها میتوانند از خوردگی و زنگزدگی فلزات جلوگیری کرده و در برابر تاول زدن، ترک خوردن و لایهبرداری نیز مقاوم باشند.
رسوبات رنگدانهای اکسید آهن در بسیاری از نقاط زمین وجود دارد، اما تنها در چند کشور بهصورت قابلتوجهی توسعه یافتهاند. کشورهای شناختهشده در تولید این رنگدانه از نظر تاریخی عبارتاند از: قبرس، فرانسه، ایران، ایتالیا و اسپانیا. همچنین کشورهایی مانند هند و هندوراس نیز اخیراً در این زمینه مورد توجه قرار گرفتهاند. از رنگدانههای اکسید آهن برای رنگدهی به لعاب سرامیک، شیشه، کاغذ، پلاستیک، لاستیک، منسوجات، لوازم آرایشی، جوهر مغناطیسی و تونر نیز استفاده میشود.
علاوه بر این، از پوششهای اکسید آهن میکایی برای کاربردهای سنگین در محیطهای خورنده و سخت، از جمله مخازن صنعتی، پالایشگاهها، کارخانههای شیمیایی، سکوهای حفاری، پلها و حتی در برج ایفل استفاده شده است.